Các dạng ”thể chất” của con người phân loại theo Y học cổ truyền

Theo lý luận của Y học cổ truyền (YHCT), thể chất của mỗi người chịu ảnh hưởng bởi các yếu tố tiên thiên (di truyền, nòi giống…) và hậu thiên (môi trường sống, thức ăn…), và không giống nhau giữa người này và người kia. Nói cách khác, sự trao đổi chất, cấu trúc và chức năng của các cơ quan trong cơ thể… được biểu biểu hiện ra bên ngoài bởi một số đăc điểm mà YHCT gọi là thể chất của con người. Nó góp phần giúp thầy thuốc sớm biết được thiên hướng của cơ thể dễ bị tác động bởi một yếu tố gây bệnh nào đó trong các yếu tố gây bệnh của YHCT.

Trong Y học cổ truyền, có năm nhóm thể chất khác nhau bao gồm: thể chất Dương–Nhiệt, thể chất Âm-Hàn, thể chất Khô-Táo, thể chất Đàm-Thấp, và thể chất bình thường.

Đặc điểm của nhóm có thể chất Dương- Nhiệt

Là người có một cơ thể mạnh mẽ, âm thanh giọng nói to thô. Họ thường cảm thấy nóng, miệng lưỡi dễ khô khát, khi khát nước thì thích đồ uống lạnh, da hơi đỏ, người hay bức rức, dễ nổi nóng và có xu hướng dễ bị mất ngủ. Tiểu tiện lượng ít, màu vàng đậm, đại tiện phân cứng. Lưỡi đỏ, rêu lưỡi vàng hoặc có thể không có rêu lưỡi. Những người như vậy thông thường không chịu được môi trường có nhiệt độ cao.

Đặc điểm của nhóm có thể chất Âm-Hàn

Là người có một cơ thể gầy. Họ thường cảm thấy sợ lạnh, sợ gió, chân tay thường lạnh. Xu hướng thích thực phẩm và đồ uống nóng hoặc ấm, giọng nói yếu vô lực, dễ dàng mệt mỏi, da nhợt nhạt. Đi tiểu nhiều lần trong ngày, lượng nhiều, trong, đại tiện phân mềm, và có xu hướng dễ bị tiêu chảy. Lưỡi có màu hồng nhạt và bệu, rêu lưỡi trắng. Những người này rất nhạy cảm và không chịu được môi trường có nhiệt độ lạnh.

Đặc điểm của nhóm người có thể chất Đờm- Thấp

Người loại thể chất này thường thích thức ăn ngọt. Dễ chóng mặt, cơ thể nặng nề, tinh thần uể oải. Thích ngủ, và trong khi ngủ thường hay ngáy. Những người như vậy có năng lực chuyển hóa thấp, thường tích tụ nhiều chất cặn bã bên trong cơ thể. Có xu hướng trở nên béo phì hoặc kích thước cơ thể lớn do giữ nước. Lưỡi màu nhạt, to bệu, rêu lưỡi dày, nhầy dính. Những người như vậy rất nhạy cảm với thời tiết ẩm ướt.

Đặc điểm của nhóm người có thể chất Khô-Táo

Người thuộc loại này thường có hình thể gầy, hốc hác, khó tăng cân. Miệng luôn cảm thấy khát, mắt, cổ họng, môi và da thường biểu hiện khô, hay ngứa. Mắt, mũi khô sáp hoặc giảm tiết. Do thủy dịch trong cơ thể không đầy đủ mới dẫn đến những vấn đề này. Thậm chí khi bị cảm cúm, chất dịch tiết ra cũng rất ít họ sẽ thường bị ho khan, không có đàm. Những người như vậy thường rất nhạy cảm với khí hậu khô táo (độ ẩm không khí thấp).

Đặc điểm của nhóm người có thể chất bình thường

Đây là loại người không có bất kỳ vấn đề nêu trên, không hàn, không nhiệt, hình thể cân đối, khỏe mạnh với màu da sáng nhuận. Ăn uống có cảm giác ngon miệng và ngủ tốt, chịu được khí hậu lạnh và nóng. Tinh lực dồi dào. Lưỡi hồng nhuận, rêu lưỡi mỏng.

Trong thực tế, rất khó để phân ra từng loại thể chất riêng biệt và rõ ràng như trên mà thường biểu hiện hình thái tổng hợp các dạng thể chất trên một cơ thể, ví dụ như: thể chất Hàn-Táo, Thấp-Nhiệt, hoặc Hư- Hàn.v.v. Và trong ẩm thực, cũng nên dựa vào tính chất của thức ăn, thức uống (tứ khí, ngũ vị theo YHCT) để lựa chọn một  chế độ ẩm thực sao cho hài hòa và phù hợp với từng loại thể chất là rất cần thiết.

Tài liệu tham khảo

http://www.shen-nong.com/chi/lifestyles/food_body_constitutions.html