Lô hội - thuốc nhuận tràngLô hội còn tên gọi là nha đam, Du thông, Tượng tỵ thảo, La vi hoa, Long miệt thảo hay Lưỡi hổ, Quỷ đan (Khai bảo)…

Lô hội còn tên gọi là nha đam, Du thông, Tượng tỵ thảo, La vi hoa, Long miệt thảo hay Lưỡi hổ, Quỷ đan (Khai bảo)… tên khoa học là Aloe vera L. chinensis (Haw) Berger thuộc họ hành tỏi (Liliaceae). Ở nước ta được trồng làm cảnh và thu hái lá, hoa, rễ dùng làm thuốc từ nhiều năm nay.  

Đông y cho rằng Lô hội có vị đắng, tính mát, quy vào các kinh Can, Tỳ, Vị và Đại trường; có công năng thanh nhiệt giải độc, tả hỏa, làm mát huyết, chỉ huyết (cầm máu), nhuận tràng, được sử dụng trị liệu trong các chứng như đau đầu, chóng mặt, đại tiện bí, viêm dạ dày, viêm tá tràng, tiêu hóa kém, viêm mũi, bế kinh, cam tích, kinh giản (co giật) ở trẻ em, đái tháo đường…

Sách “Vân Nam trung dược tư nguyên danh lục” cho rằng lá Lô hội có tác dụng thông tiện, thúc kinh, mát máu, ngừng đau, tiêu viêm, tả hóa, sát khuẩn, giải độc; chủ trị nhọt lở độc sưng, bỏng lửa, nước, cam tích, kinh bế, ghẻ lở… Hoa Lô hội có tác dụng lợi thấp, mạnh vị; chủ trị tiêu hóa không tốt, cảm nhiễm đường niệu, thấp chẩn, ho… Liều thấp Lô hội có tác dụng kích thích tiêu hóa, liều cao là thuốc tẩy mạnh, ngoài ra còn tác dụng làm thuốc thông mật.

Tuy nhiên do thuốc có tác dụng tẩy mạnh nên cần giảm liều hay ngừng thuốc nếu người bệnh đi ngoài phân lỏng. Cũng không sử dụng cho người đang đi ngoài phân lỏng, phụ nữ đang mang thai và những người có tỳ vị hư nhược không dùng. Cần thận trọng sử dụng thuốc đối với người già.

Dưới đây xin nêu một vài phương trị liệu các bệnh chứng từ Lô hội để cùng khảo cứu và ứng dụng khi cần.

* Trị tiểu đường: Lá Lô hội 20g, sắc lấy nước thuốc uống từ 1 – 2 lần trong ngày; hoặc có thể ép lấy nước cốt uống.

* Trị tiểu đục: Lô hội tươi 20g, Đạm qua tử nhân 30 hạt, giã nát Lô hội và Đạm qua tử nhân uống trước bữa ăn, ngày 2 lần. Hoặc lấy hoa Lô hội 20g, nấu với thịt lợn ăn trong ngày.

* Trị chứng nôn ra máu: Lấy hoa Lô hội 20g, sắc với rượu uống ngày 2 lần.

* Trị ho khạc ra máu: Hoa Lô hội khô 12 – 20g, sắc ngày 1 thang.

* Trị ho đờm: Lô hội lá bóc bỏ vỏ ngoài rửa hết chất nhựa dính, sắc uống ngày 1 thang, chia 2 lần trong ngày.

* Trị đau đầu chóng mặt: Lô hội 20g, hoa đại 12g, lá dâu 20g, sắc uống ngày 1 thang chia 2 – 3 lần trong ngày.

* Trị chứng tiêu hóa kém: Lô hội 20g, bạch truật 12g, cam thảo 4g, sắc uống ngày 1 thang chia 2 – 3 lần.

* Trị viêm loét tá tràng: Lô hội 20g, dạ cẩm 20g, bột nghệ vàng (khương hoàng) 12g, cam thảo 6g, sắc uống ngày 1 thang, chia 2 – 3 lần. Nếu ợ chua nhiều gia bột mai mực 10g, chiêu cùng với nước thuốc sắc trên. Mỗi liệu trình là từ 15 – 20 ngày liền.

* Bế kinh, đau bụng kinh: Lô hội 20g, nghệ đen (nga truật) 12g, rễ củ gai 20g, tô mộc 12g, cam thảo 4g. Sắc uống ngày 1 thang, chia 2 – 3 lần.

* Trị chứng eczema: Lá Lô hội xẻ mỏng, khi nhựa chảy ra bôi nhựa vào nơi bị bệnh. Lưu ý bôi hằng ngày nhưng sau đó không được rửa kỹ vì khi nhựa này khô đóng vảy bong ra là có thể đã ra da non. Nếu chàm chảy nước nhiều cần cô nhựa đặc thành cao rồi lấy phết lên nơi bị bệnh. Phết phủ dày cho tới khi nơi bị chàm đã xuất hiện da non.

* Trị viêm da: Thoạt tiên lấy khăn dấp nước sôi và đắp nhẹ lên vùng da bị viêm, khi nguội vắt kiệt nước trong khăn, lại dấp khăn tiếp vào nước sôi rồi chườm nhẹ trên vùng da viêm cho đỡ ngứa, làm tới 5 – 7 lần liền, sau lau khô và lấy lá Lô hội xẻ mỏng đắp vào nơi da viêm. Ngày cần làm như vậy từ 1 – 2 lần, làm liền trong nhiều ngày sẽ công hiệu.

* Trị quai bị: Lấy lá Lô hội giã nát đắp vào chỗ sưng đau, ngày 1 lần, kết hợp lấy 20g lá Lô hội sắc uống trong ngày, chia 2 – 3 lần.

* Trị viêm đại tràng mãn: Lô hội tươi 5 lá, bóc bỏ vỏ ngoài xay nhuyễn cùng với 500ml mật ong, ngày uống 3 lần, mỗi lần 1 chén con chừng 30ml.

* Đau nhức do chấn thương, tụ máu: Lấy lá Lô hội giã nát đắp vào chỗ sưng. Kết hợp lấy lá giã hoặc xay nhuyễn chia 2 – 3 lần uống trong ngày. Mỗi lần chừng 30ml.

* Trị táo bón: Lấy Lô hội tươi, mỗi ngày ăn sống 1 lá. Hoặc lấy lá Lô hội 20g, xay hay giã nhỏ trộn lẫn 500ml nước chia 3 lần uống trong ngày.

* Trị mụn nhọt: Lấy lá Lô hội tươi giã nát đắp lên mụn nhọt, ngày 1 – 2 lần, làm nhiều ngày.

* Trị trứng cá: Lá Lô hội tươi bóc vỏ lấy phần gel rồi xoa lên nơi có trứng cá mọc ngày 1 lần. Cần làm liên tục nhiều ngày.

* Trị mẩn ngứa, dị ứng: Nhựa Lô hội, bôi lên vùng ngứa, sau khi đã dấp rửa bằng nước nóng 3 – 4 lần.

* Trị bỏng da: Cắt lá Lô hội thành từng đoạn rồi xé mỏng kết hợp bôi cả nhựa và đắp vào nơi da bị bỏng bỏng sẽ giảm ngay.

* Phòng chống bệnh ung thư: Lá lô hội 20g, sắc uống ngày 1 thang chia 2 – 3 lần; có thể xay uống sống ngày 2 lần.

* Chữa ung thư đại tràng: Lô hội 20g, chu sa 15g, lấy rượu hòa cùng làm hoàn, ngày uống 4g với rượu.

* Chữa bạch huyết: Lô hội 20g, đương quy 20g, làm thành viên, ngày uống 2 lần, mỗi lần 8 – 12g.

* Chữa u não: Lô hội 15g, đại hoàng 15g, thanh đại 15g, đương quy 20g, long nha thảo 12g, chi tử 10g, hoàng liên 6g, hoàng bá 4g, hoàng cầm 6g, mộc hương 6g, xạ hương 2g. Tất cả tán bột mịn làm thành viên, ngày uống 2 lần, mỗi lần 8 – 12g.